این را خیلی شنیده‌اید که با وجود کرونا، پاییز و زمستان سخت و شاید غم‌انگیز و دهشتناکی را پیش رو داریم! از آنجا که مسئولان در اغلب کشورهای جهان تجربه تلخی را از پاییزهای گذشته و یکه‌تازی آنفلوانزا در این فصل دارند، از مدت‌ها پیش دارند این هشدار را در گوش رسانه‌ها و مردم می‌خوانند که آماده رسیدن پاییز باشید. تصور اینکه خدای ناکرده ویروس‌های پسرعمو یعنی کرونا و آنفلوانزا دست به دست هم بدهند، هجوم بیماران به بیمارستان‌ها، کادر درمان و امکانان بیمارستانی را فلج کند و بشود آنچه نباید بشود، پشت مسئولان و کادر درمان را می‌لرزاند.

شاید بهتر باشد که بترسیم

اما آیا ما مخاطبان این هشدارها هم پشتمان از چنین تصوری لرزیده است؟ آیا با وجود اخبار ضد و نقیضی که از ساخت واکسن و دارو می‌رسد و تأیید و تکذیب‌ها درباره پاییز پیش رو، به اندازه کافی خطر پاییز را جدی گرفته‌ایم؟ آیا واقعاً قرار است در فصل خزان، خدای ناکرده، شاهد ریزش برگ‌ها و بار و برهایی باشیم که از درخت زندگی به زمین می‌افتند؟ فکر نکنید فقط مسئولان کشور ما هستند که از هفته پیش شروع به هشدار دادن درباره پاییز کرده‌اند. پایگاه خبری «کانورسیشن» هم در مقاله‌ای به همین ماجرا پرداخته و سایت «فرارو» آن را منتشر کرده است. این مقاله ساده اما علمی با ارائه آماری مستند درباره آمریکا، از راهبردهایی سخن می‌گوید که در صورت اوج‌گیری همزمان ویروس‌های کرونا و آنفلوانزا، می‌تواند به نظام سلامت کمک کند تا کارایی بهتری داشته باشد.

آمار و ارقام چه می‌گویند؟

شیوع گسترده ویروس کرونا در آمریکا و ابتلای بیش از ۵ میلیون نفر، موجب شده برخی از مراکز درمانی این کشور، دیگر ظرفیت و تحمل پذیرش بیماران جدید را نداشته باشند و در وضعیت خارج از دسترس قرار گیرند.

با توجه به اینکه کرونا و آنفلوانزا هر دو بیماری‌های تنفسی هستند و نیاز به ادوات و تجهیزات درمانی تقریباً مشابه دارند، بیمارستان‌هایی که پیش از این، درگیر ایجاد فضای کافی برای پذیرش بیماران مبتلا به ویروس کرونا بوده‌اند، ممکن است اکنون دیگر از قدرت و توان کافی برای پذیرش بیماران مبتلا به ویروس آنفلوانزا برخوردار نباشند.

بر اساس داده‌های اتحادیه بیمارستان‌های آمریکا در سال‌های ۲۰۱۵ تا ۲۰۱۸ تعداد بیماران مبتلا به آنفلوانزا که در بیمارستان‌ها بستری شده‌اند از ۲۸۰ هزار تا ۸۱۰ هزار نفر متغیر بوده است. بدون تردید اگر یک ایالت در آمریکا، هم در نقطه بحرانی شیوع آنفلوانزا و هم ویروس کرونا باشد، ظرفیت بیمارستانی آن تا حد زیادی تحلیل خواهد رفت و قادر به میزبانی تمامی بیماران نخواهد بود.

اضافه بر این، نباید فراموش کرد که کودکان زیر پنج سال، به شدت در برابر آنفلوانزای فصلی ضعیف هستند و در فصل سرد، تعداد زیادی از کودکان به این بیماری مبتلا می‌شوند و باید کاملاً تحت نظر قرار بگیرند و این مسئله نیز به مشکلات مراکز درمانی افزوده می‌شود.

حالا چه کنیم؟ پنج توصیه اول

به‌تازگی یک گزارش تحلیلی، ۱۰ توصیه مهم را برای مقابله با خطر شیوع و گسترش همزمان ویروس‌های کرونا و آنفلوانزا ارائه داده است که در ادامه به این توصیه‌ها اشاره خواهد شد.

اول؛ باید تا جای ممکن شمار افرادی را که واکسن آنفلوانزا را دریافت می‌کنند، افزایش داد. واکسناسیون گسترده در این زمینه موجب می‌شود میلیون‌ها نفر از بزرگسالان و کودکان، از فضای بیمارستانی به علت ابتلا به ویروس آنفلوانزا دور شوند و این مسئله، موجب خواهد شد مراکز درمانی به نحو بهتری بر بیماران کرونایی و درمان آن‌ها تمرکز کنند.

دوم؛ ماسک...ماسک...ماسک! در مجموع اجرای سرسختانه و گسترده پروتکل‌های بهداشتی به‌خصوص ماسک زدن و رعایت فاصله اجتماعی باید در دستورکار قرار گیرد. سوم؛ در مراکز آموزشی هم فاصله‌گذاری رعایت و امکانات بهداشتی نظیر مواد ضدعفونی کننده و شوینده برای شست‌وشوی دست و همچنین تأسیسات لازم برای تهویه اتاق‌های درس فراهم شود. البته برگزاری کلاس‌های مجازی بهتر است.

چهارم؛ باید سلامت و بهداشت ورزشکاران حرفه‌ای و تماشاچیان احتمالی مسابقات به‌دقت مورد توجه قرار گیرد و آزمایش‌های همیشگی از وضعیت قلبی، عروقی و... آن‌ها در نظر باشد.

پنجم؛ باید همچنان مقررات مرتبط با قرنطینه و فاصله‌گذاری اجتماعی را برای مسافران اجرایی کرد. چون برخی محدودیت‌های تردد از سوی برخی کشورها لغو شده و می‌شود. دولت‌ها و دستگاه‌های نظام سلامت باید نظارت دقیق بر خطوط هوایی، ریلی، جاده‌ای و...داشته باشند و احتیاط‌های لازم را به عمل آورند.

... و این هم پنج مورد دیگر

ششم؛ اینکه خیلی جدی باید به ساخت واکسن و دارو اندیشید و ظرفیت‌هایش را فراهم کرد. این مسئله نیاز فردا نیست بلکه هم باید به تولید سریع آن اندیشید و هم به اینکه حجمی از تولید محقق شود که میلیاردها انسان به آن دسترسی داشته باشند.

 هفتم؛ باید به یک نبرد و کارزار آموزشی فکر کرد. یعنی از همین حالا به جنگ تبلیغ و ترویج اطلاعات غلط درباره تأثیرات منفی واکسن‌ها بر سلامتی برویم. بدون شک به‌زودی شاهد موج اطلاعات نادرستی خواهیم بود که سعی می‌کنند تصویر غلطی از واکسن‌های آنفلوانزا و کرونا به مردم بدهند.

هشتم؛ باید ظرفیت‌های بیمارستانی را توسعه داد و زیرساخت‌های تولید تجهیزات دارویی را هم گسترش بخشید. فقط آنفلوانزای فصلی بدون کمک کرونا می‌تواند ظرفیت بسیاری از بیمارستان‌ها را تکمیل کند. اینکه برخی مراکز درمانی و بیمارستانی در جریان بحران کرونا با کمبود دستگاه‌های تنفس مصنوعی مواجه شدند، خودش یک هشدار جدی در این زمینه است.

نُهم؛ در زمینه مقابله با بحران شیوع ویروس کرونا، باید یک راهبرد ملی تعریف کرد. کشورها بدون یک استراتژی ملی، قادر نخواهد بود به طور هماهنگ به بحران شیوع ویروس کرونا و شیوع احتمالی ویروس آنفلوانزا واکنش نشان دهند. (در ایران خودمان، راه انداختن پویش‌های مختلفی مانند همدلی و کمک مؤمنانه و... می‌تواند الگو و مقدمه خوبی برای این مسئله باشد.)

دهُم؛ و حرف آخر اینکه  باید داده‌های اطلاعاتی گسترده‌تر و شفاف‌تری در سطوح محلی، منطقه‌ای و استانی، در زمینه شیوع ویروس کرونا و تعداد مبتلایان و مرگ و میر و همچنین دیگر داده‌های مرتبط با آن‌ها آماده شود. البته که در مورد ماهیت اطلاعات و صحت و درستی داده‌های مرتبط با شیوع ویروس کرونا، بحث و جدل‌های فراوانی وجود دارد. با این همه، تقویت پایگاه‌های اطلاعاتی و داده‌ای در زمینه شیوع ویروس کرونا می‌تواند تا حد زیادی به مردم کمک کند تا این بحران را به نحو بهتری متوجه شوند و بتوانند بر ترس و اضطراب‌های نابجای خود در این زمینه نیز غلبه کنند.